It is silly not to hope. Besides I believe it is a sin.

In 1954 ontving Ernest Hemingway de Nobelprijs voor de Literatuur, “for his mastery of the art of narrative, most recently demonstrated in The Old Man and the Sea, and for the influence that he has exerted on contemporary style.” (Nobelprize.org)

Wat een prachtige fabel. Van een oude, straatarme visser, een jongeman en een gigantische vis. De oude man heeft al vierentachtig dagen niets gevangen. Op de vijfentachtigste dag besluit hij verder het water op te gaan dan hij ooit is geweest. Wanneer hij beet heeft en zich realiseert hoe groot zijn vangst is, is er geen weg terug.

Er wordt wel gezegd dat dit zijn beste verhaal is — op het achterplat zegt de Sunday Times: No page of this beautiful master-work could have been done better or differently — en dat kan ik niet zo goed beoordelen, maar duidelijk is dat Hemingway de kunst van het (korte) verhaal verstaat. The Old Man and the Sea heeft ook mij gegrepen. Een spannend en ontroerend verhaal, dat zo knap is geschreven dat je moeiteloos wordt meegenomen, het water op. Je bent je niet bewust bent van het feit dat het gecomponeerd is. Dat iemand heeft nagedacht over opbouw, stijl, karakters, setting.

Er is veel te genieten. Het personage van de oude ervaren visser: “Everything about him was old except his eyes and they were the same colour as the sea and were cheerful and undefeated.” Hij is zoveel tegelijk: optimistisch, liefdevol, vastbesloten, maar ook droevig en (bijna) verslagen. Zijn vriendschap met de jonge Manolin is hartverwarmend. De jongen is zijn leerling geweest, maar toen ze veertig dagen lang niets vingen, moest Manolin van zijn vader naar een andere boot. Toch helpt hij de oude man elke ochtend met het sjouwen van lijnen, zeil, harpoen en mast. Ze drinken samen koffie en praten over de Amerikaanse baseball league en ‘the great DiMaggio’.

‘What do you have to eat?’ the boy asked.
‘A pot of yellow rice with fish. Do you want some?’
‘No. I will eat at home. Do you want me to make the fire?’
‘No. I will make it later on. Or I may eat the rice cold.’
‘May I take the cast net?’
‘Of course.’
There was no cast net and the boy remembered when they had sold it. But they went through this fiction every day. There was no pot of yellow rice and fish and the boy knew this too.

Hij zegt veel in weinig woorden. Door alles wat wordt weggelaten, wint het verhaal aan kracht. Zelf noemde Hemingway dit de ‘iceberg theory’ in een interview met de Paris Review:

If it is any use to know it, I always try to write on the principle of the iceberg.  There is seven-eighths of it underwater for every part that shows.  Anything you know you can eliminate and it only strengthens your iceberg.  It is the part that doesn’t show.  If a writer omits something because he does not know it then there is a hole in the story.

Het avontuur van de oude man en de grote vis is prachtig: ontroerend, filosofisch, maar vooral spannend. Het is zo goed opgebouwd. Net als de visser met zijn lijn, weet de schrijver precies wanneer hij het verhaal strak in de hand moet houden en wanneer hij kan laten vieren. Ik zat op het puntje van mijn stoel. Dat je je lege kopje thee terug op tafel wil zetten, maar je ogen niet van je boek af kunt houden. Prachtig, ik ga meer van hem lezen.

Nescio geillustreerd

2011 is het jaar waarin het vijftigste sterfjaar van de schrijver Nescio wordt herdacht, en het is precies honderd jaar geleden dat zijn eerste verhaal, ‘De uitvreter’, in het tijdschrift De Gids werd gepubliceerd.

Daarom komt Nijgh & Van Ditmar met een heel bijzondere uitgave van het werk van deze grote Nederlandse schrijver: een facsimile-editie van de drie verhalen Dichtertje – De uitvreter – Titaantjes uit 1933, geïllustreerd door de schilder Johan Eshuis.

Not my cup of tea

Het is niet helemaal mijn boek. Als het op mijn slush pile had gelegen, had ik het waarschijnlijk niet herkend als meesterwerk en het vriendelijk afgewezen.

Ik heb dappere pogingen gedaan, maar het boeit me niet genoeg. Er komen vast allerlei interessante bespiegelingen en ontwikkelingen aan, maar de aanloop is mij iets te lang.

Volgende week begin ik in Hemingway!

Keeping up appearances: nooitgelezen klassiekers

In de Daily Mail van afgelopen donderdag:

Home bookshelves in the U.K. are packed with at least 80 books the owners haven’t read, according to a recent study by Lindeman’s wines. The Daily Mail reported that in “a bid to keep up appearances, 57% of us make sure the books on show are literary classics–even if they’ve never even read the first page.” The research also discovered that Pride and Prejudice is the book most people lie about having read and “a fifth of men admitted to enjoying ‘chick-lit’ and raiding their partner’s book collection.”

Niet helemaal duidelijk wat Lindeman’s wines met ongelezen boeken moet..

Het boek dat je leven veranderde

Even terug naar het laatste verhaal in de bundel van Tsjechov, De dame met het hondje, waarin een ongelukkig getrouwde, Moskouse zakenman tijdens een vakantie uit verveling een verhouding begint met een eveneens gehuwde, veel jongere vrouw. Wat als een avontuurtje begint loopt uit op een grote, onmogelijke liefde, op onvervulbare hartstocht, schuldgevoel en verlangen.
(Dit is het verhaal waarover een geletterde vriendin zei: “Het maakt niet uit welke bundel je van Tsjechov leest als De dame met het hondje er maar tussen zit.”)
Die dame, De dame met het hondje, kwam ik tegen in een artikel in de National Post over de invloed van fictie.

Een onderzoek van Keith Oatley, professor emeritus psychologie aan de University of Toronto, en Maja Djikic, naar de psychologische effecten van het lezen van fictie. Proefpersonen kregen ofwel De dame met het hondje van Tsjechov voorgeschoteld, of een zelfgefabriekte nonfictie-variant van dit beroemde verhaal, met dezelfde informatie en van eenzelfde lengte en leesniveau. Voor en na werden proefpersonen onderworpen aan een personality test.

De personalities van de lezers van het Tsjechov-verhaal veranderde alle een beetje. Maar, en dit was het spectaculaire: “With things like persuasion, as in a political message, everybody’s all supposed to think the same way, and they do. The reason we’re very excited by this result is that people all changed in their own way.”

“There are similar cognitive processes associated with understanding the real world and understanding the fictional world, so when we try to understand what’s going on in a piece of fiction – reading a book and trying to figure out what characters are thinking and feeling – it’s analogous to people trying to figure out how real people are thinking and feeling,” he says, adding that literature can therefore help bolster social interaction and understanding.”

Wisten we dit niet al lang? Hoe dan ook, het benadrukt maar weer eens het belang van het lezen van het Betere Verhaal.

—

Meer over de psychologie van fictie op www.onfiction.ca/

Een moeilijk mannetje

Het is een beetje een moeilijk mannetje, die kleine Marcel. Geobsedeerd door die nachtzoen, probeert hij eerst via de dienstmeid zijn moeder met een brief te bereiken, en als ze daar niet op reageert blijft hij net zo lang wakker tot zijn ouders zijn uitgetafeld en de trap op lopen naar hun slaapkamer. Hij wacht ze op op de overloop. Aangespoord door haar man blijft zij, met frisse tegenzin, bij haar zoon slapen die nacht.
Maar dan is het nog niet goed: Als ik al een overwinning had behaald, dan moest die ten koste zijn gegaan van haar, en zou deze avond voorgoed het treurige beginpunt van een nieuw tijdperk blijven.
Het zal je zoon zijn…

Hoorspel

Voor een mooie indruk van het eerste stuk Recherche: op Youtube vond ik dit hoorspel.

Lange tijd ben ik vroeg naar bed gegaan

A la recherche du temps perdu bestaat uit zeven delen en telt zo’n 3000 pagina’s.
Combray, het eerste boek van De kant van Swann (het eerste deel), start met Marcel die tussen slapen en waken terugdenkt aan een traumatische jeugdervaring: als er bezoek was kreeg hij geen nachtzoen van zijn moeder. Zijn familie bracht de zomers door bij een oudtante in het Normandische dorp Combray. Daar zit de kleine Marcel tussen ouders, grootouders, oudtantes en een intrigerende buurman: Swann, een trouwe bezoeker die in hoge kringen blijkt te verkeren en van wie niemand het fijne weet.

Ik moet er een beetje inkomen. Gelukkig is daar het beeldverhaal van Stephane Heuet, waarin pagina’s lang over het schemergebied tussen slapen en waken vrolijk worden ingekort. Een verademing. Ik lees steeds eerst een stuk vertaling van Moncrieff en dan de ‘samenvatting’ van Heuet. Zo kom ik een heel eind.

Vintage Stofomslagen

Voor fans van het stofomslag:

Op Facsimile Dust Jackets vind je een enorme selectie stofomslagen van classics: van Ernest Hemingway tot Jack Kerouac, van Kurt Vonnegut tot Franz Kafka. Op deze website kun je de prints ook bestellen.

“A veritable treasure trove of beautiful, fully unfurled vintage jackets from almost 8,000 books.” (Flavorwire)

De Kindle van Swann

Als ode aan de vorige week overleden Michael S. Hart, ‘uitvinder’ van het e-book, lees ik Proust op mijn Kindle.
Hart lanceerde in 1971 het Project Gutenberg, een digitale bibliotheek waarin hij boeken onderbracht waarop het auteursrecht is verlopen. Het begon met het eigenhandig overtypen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, en inmiddels zijn er op het Project Gutenberg 36.000 boeken in meer dan 60 talen beschikbaar — werken verschenen voor 1923, gratis beschikbaar als e-book. Enjoy.

Er ligt een mooie Nederlandse vertaling in de winkel, maar aangezien ik had bedacht deze klassieker vooral te proeven (en niet per se mijn bord hoef leeg te eten) heb ik mijn portemonnee gespaard en gekozen voor het e-book: de Engelse vertaling van C. K. Scott Moncrieff, die in Amerika in 1922 verscheen. Er zijn revisies geweest, van Terence Kilmartin en D. J. Enright,  een vrijere vertaling van de Australische professor James Grieve en een striktere vertaling van Lydia Davis, maar ik begreep dat het  voor vol.1 niet zo bijster veel uitmaakt welke vertaling je leest. Moncrieff’s vertaling schijnt wat melodramatischer te zijn dan het origineel (zoals Lydia Davis zegt in het voorwoord van ‘haar’ Swann’s Way: ‘the “entrance to the Underworld” wordt “the Jaws of Hell”‘). Nouja, daar kijk ik dan wel door heen.